Wanneer een huwelijk eindigt, moet er veel worden geregeld. Zeker bij een huwelijk in gemeenschap van goederen is de hoofdregel helder: alles wordt verdeeld, meestal vijftig vijftig. Dat geldt niet alleen voor het huis, de inboedel en het spaargeld, maar ook voor lijfrentepolissen en bankspaarlijfrentes. Veel mensen realiseren zich dat niet, waardoor de lijfrente pas laat in het scheidingsproces in beeld komt. Juist daarom is het belangrijk om goed te weten hoe de fiscale regels rondom lijfrenteverdeling werken en hoe u problemen voorkomt.
Een lijfrente is in beginsel een privévoorziening voor later, maar valt bij gemeenschap van goederen in de gezamenlijke huwelijksboedel. De waarde moet bij echtscheiding dus eerlijk worden verdeeld. Gelukkig biedt de wet de mogelijkheid om een lijfrente zonder belastingheffing te verdelen. Daardoor kan de verdeling soepel verlopen, mits deze goed wordt uitgevoerd.
Verdelen zonder belastingheffing: de standaardroute
Wanneer beide partners ervoor kiezen om de lijfrente daadwerkelijk te splitsen, kan dit zonder fiscale gevolgen. De verzekeraar of bank die de lijfrente uitvoert, krijgt dan de opdracht om de bestaande lijfrente administratief op te splitsen. De waarde wordt verdeeld over twee nieuwe contracten. De partner die de lijfrente oorspronkelijk heeft afgesloten, blijft voor de helft verzekeringnemer of rekeninghouder, terwijl de ex-partner eigenaar wordt van de andere helft.
Bij deze route wordt er geen belasting geheven omdat de lijfrente niet wordt afgekocht. De overeenkomst wordt slechts gesplitst en verdeeld. De opgebouwde waarde blijft intact en de fiscale voorwaarden blijven gelden voor beide nieuwe polissen of rekeningen. Dit maakt de standaardverdeling meestal de meest veilige en overzichtelijke oplossing.
Wanneer één partner de volledige lijfrente houdt
Soms kiezen partners ervoor om de lijfrente niet op te splitsen. Bijvoorbeeld wanneer een van beiden de lijfrente wil behouden als oudedagsvoorziening, of wanneer de andere partner liever direct over geld of andere vermogensbestanddelen beschikt. In dat geval wordt de lijfrente niet verdeeld, maar wordt de andere partner gecompenseerd via een betaling of een ander vermogensbestanddeel.
Deze keuze kan echter fiscale gevolgen hebben. De partner die een geldsom ontvangt ter compensatie van zijn of haar aandeel in de lijfrente, moet dit bedrag tot het eigen inkomen rekenen. Het wordt gezien als een uitkering in plaats van een vermogenstransactie. De betalende partner mag het compensatiebedrag aftrekken als persoonsgebonden aftrek. Dat lijkt aantrekkelijk, maar voor de ontvangende partner kan het leiden tot een hogere belastingdruk in het jaar van scheiding.
Deze alternatieve route moet dus zorgvuldig worden afgewogen. Zowel de fiscale situatie als de liquiditeitspositie van beide partners speelt een belangrijke rol.
Fiscale partners tot het einde van het jaar: soms verstandig, soms niet
Een veelgenoemde tip bij echtscheidingen is om fiscale partners te blijven tot het einde van het jaar. Dat kan fiscale voordelen bieden, bijvoorbeeld bij de toerekening van inkomensbestanddelen of aftrekposten. Ook bij de lijfrente kan dit voordelen opleveren, omdat er meer ruimte is om aftrekposten gunstig toe te rekenen.
Toch is blijven zitten in een gezamenlijke fiscale positie niet altijd gewenst. De persoonlijke verhoudingen, de woonsituatie, de verdeling van inkomen en vermogen en de timing van de scheiding spelen allemaal een rol. In sommige gevallen kan het juist voordelig zijn om zo snel mogelijk fiscaal te ontkoppelen. Het is dus maatwerk, waarbij begeleiding door een fiscalist essentieel is.
De rol van de adviseur: inzicht, berekeningen en communicatie
Lijfrentes zijn complexe financiële producten met specifieke fiscale regels. Bij een echtscheiding komen daar emoties, tijdsdruk en vaak beperkte kennis van zaken bij. Voor adviseurs ligt hier een duidelijke taak. Het is belangrijk om vroeg in het scheidingsproces te inventariseren of er lijfrentes zijn, wat de waarde is en welke opties denkbaar zijn. Het maken van berekeningen voor zowel de standaardverdeling als het alternatief waarbij slechts één partner de lijfrente behoudt, geeft inzicht in de fiscale impact.
Daarnaast speelt communicatie met de verzekeraar of bank een belangrijke rol. De administratieve procedures voor het splitsen van lijfrentes verschillen per aanbieder. Een correcte en tijdige instructie voorkomt vertraging en foutieve verwerking. Een adviseur helpt bij het bewaken van die stappen en ondersteunt beide partijen bij het maken van evenwichtige keuzes.
Conclusie: lijfrenteverdeling vraagt om tijdige aandacht en fiscale precisie
De verdeling van een lijfrente bij echtscheiding lijkt op het eerste gezicht eenvoudig, maar kent belangrijke juridische en fiscale nuances. Het standaard splitsen van de lijfrente is vaak de meest praktische en fiscaal vriendelijke optie. Het afkopen van een aandeel en compenseren via geld of vermogen heeft gevolgen voor de inkomstenbelasting en moet zorgvuldig worden afgewogen. Daarnaast kan de fiscale partnerschapssituatie een groot verschil maken.
Met tijdige signalering, heldere uitleg en goede begeleiding helpt u uw cliënten door een complex onderdeel van het scheidingsproces heen.
